Minoru Mochizuki Sensei (1907-2003)

Minoru Mochizuki Sensei (1907-2003) - Wtajemniczenie Europy w Aiki-Budo

Mistrz Aiki Budo Minoru Mochizuki Sensei 望月稔, po japońsku Mochizuki Minoru, urodzony 7 kwietnia 1907 w Japonii - zmarły 30 maja 2003 we Francji, jest japońskim mistrzem sztuk walki, który założył dojo Yoseikan. Osiągnął poziom mistrzowski 10 dan w Aikido, 9 dan w Jujutsu, 8 dan w Iaido, 8 dan w Judo, 8 dan w Kobudo, 5 dan w Kendo, 5 dan w Karate i 5 dan w Jojutsu. Mistrz Minoru Mochizuki jest jednym z bezpośrednich uczniów założyciela Judo Jigoro Kano, założyciela Aikido Morihei Ueshiby i Gichina Funakoshiego, założyciela Shotokan Karate. Przyzwoity i wszechstronny poziom Budo w kilku stylach.

Minoru Mochizuki wraz z Morihei Ueshibą - rok 1951

Wierząc, że sztuki walki uległy zniekształceniu poprzez specjalizację w osobne dyscypliny lub przekształcenie się w sporty z ograniczoną perspektywą zawodów, Minoru Mochizuki osiągnął sukces, łącząc główne techniki japońskiej tradycji sztuk walki w jedną, niegdyś praktykowaną strukturę (Kobudo). Nadzorował rozwój systemu ze swojego domu w Shizuoce w Japonii, gdzie jego dojo, Yoseikan, było często odwiedzane przez adeptów sztuk walki z całego świata.

W dniu 7 kwietnia 1907 roku Mochizuki Minoru urodził się w Shizuoce w Japonii. Mistrz Minoru Mochizuki rozpoczął treningi Kendo w wieku pięciu lat w dojo swojego dziadka w Shizuoce.

W 1925 roku Minoru Mochizuki rozpoczął treningi Judo i dołączył do Kodokan, gdzie stał się wybitnym zawodnikiem. Pod okiem Jigoro Kano, twórcy Judo, a także słynnego Sanpo Toku, Minoru Mochizuki został najmłodszym członkiem Kobudo Kenkyukai – organizacji zajmującej się badaniem, ochroną i rozwojem klasycznych sztuk walki – założonej w Kodokanie. Praktykował tam między innymi Katori Shinto-ryu. W 1930 roku został wysłany przez Jigoro Kano na naukę Aikijujutsu u Morihei Ueshiby. Przez rok był uchideshi Morihei Ueshiby w dojo Kobukan, zanim w 1931 roku otworzył własne dojo w Shizuoce.

W czerwcu 1932 roku Morihei Ueshiba przyznał mu dwa zwoje Daito-ryu („Goshinyo no te” i „Hiden ogi no koto”). Spędził osiem lat w Mongolii, gdzie aktywnie działał jako pedagog i przedsiębiorca, realizując projekty mające na celu usprawnienie komunikacji i nawadniania. Jego idea rywalizacji z komunizmem poprzez zastosowanie zasad „wzajemnego dobrobytu i prosperowania” oraz „najlepszego wykorzystania energii” Jigoro Kano przyczyniła się do rozwoju jego regionu. Jego projekt irygacyjny został ukończony jednakże dopiero po II wojnie światowej przez chińskie władze komunistyczne czyli nie całkiem po linii ideologicznej. Minoru Mochizuki jest pierwszym nauczycielem Aikido na Zachodzie, w Europie, które demonstrował podróżując po Francji w latach 1951-1953 jako nauczyciel promujący Judo. 

Z pokazów Minoru Mochizuki wieści o tajemnej sztuce walki uczonej we Francji docierały do Polski już w latach 60-tych XX wieku, gdy powstała w Polsce pierwsza sekcja Aikido, niestety, jedynie na okres około 1,5 roku, potem zanikła. Mochizuki-san był szefem trzeciego oddziału d/s Aikido Kokusai Budoin – Międzynarodowej Federacji Sztuk Walki (IMAF Japonia), po Morihei Ueshibie i Kenji Tomikim. Uczył w dojo w Shizuoce w Japonii niemal do końca ubiegłego tysiąclecia, a ostatnie lata życia spędził we Francji z synem Hiroo, przygotowując go wszechstronnie do roli następcy. Aikido w wydaniu Minoru Mochizuki oraz później Gozo Shiody i Koichi Tohei'a zajmował się w latach 70-tych XX wieku mieszkający na Pomorzu w Szczecinku, Janusz Kowalski Daroszewski, najpierw ćwicząc intensywnie wedle zdobytych materiałów z kilkunastoma znajomymi osobami, a potem zakładając formalnie pierwszą sekcję Aikido na środkowym Pomorzu, w Szczecinku, a najpewniej także w Polsce, co miało miejsce około 1975 roku. Do dziś żyją i ćwiczą Aikido i Aikijutsu niektórzy ówcześni adepci, pamiętający wycisk podczas Tsuki Uchi no Kata oraz Happoken no Kata, Tambo no Kata, które były obowiązkową częścią programu. Święta Triada - Tai Sabaki, Ukemi, Te Hodoki, a także Kihon Dosa oraz Undo i Tegatana, z bokkenem, kataną oraz ciężkim stalowym prętem zamiast drewnianego kija jo, wszystkie ważniejsze fundamenty Aikido oraz Aikijujutsu...  

Minoru Mochizuki zmarł 30 maja 2003 roku w Aix-en-Provence we Francji w wieku 96 lat. Jego syn, Hiroo Mochizuki, spopularyzował karate we Francji i założył sztukę walki Yoseikan Budō.

Minoru Mochizuki – Mistrz XX wieku

Sensei Minoru Mochizuki jest wielkim mistrzem sztuk walki, wyjątkowym mówcą, świadkiem przejścia od Bujutsu do Budō, dokonanego przez innowatorów Jigorō Kanō i Morihei Ueshibę, a także przeciwnikiem rosnącej korupcji klasycznego Bujutsu i Budō w bardziej komercyjnych odmianach sportowych. Sensei Minoru Mochizuki urodził się 7 kwietnia 1907 roku w Shizuoce. Pochodzi z rodziny mistrzów sztuk walki, a jego ojciec ćwiczył Kenjutsu i Jū Jutsu w słynnym Dōjō teścia. Kiedy w bardzo młodym wieku przeprowadził się z rodziną do Tokio, zaczął trenować Jūdō w wieku pięciu lat, a następnie Kendō i Jū Jutsu. W tej ostatniej sztuce, w 1924 roku, został przyjęty na ucznia przez Oshimę Sanjuro, Soke Gyokushin Ryū, starego stylu Jū Jutsu, specjalizującego się w zwichnięciach stawów, technikach biodrowych i sutemi z bogatym repertuarem Tai Sabaki. Ta konkretna praktyka będzie miała później kilka bardzo udanych rozwinięć.

W 1927 roku został przyjęty na Uchi Denshi przez sensei Kyūzō Mifune (dyrektora Kōdōkan, 10-ty dan w Jūdō), a później zauważony przez samego założyciela Jūdō, sensei Jigorō Kanō, który uczynił go jednym ze swoich najwybitniejszych asystentów i badaczy. Z inicjatywy Kanō, Minoru Mochizuki wstąpił do specjalnej sekcji Kōdōkan, Kobudō Kenkyukai. Instytut ten miał kształcić najlepsze talenty Kōdōkan w starych sztukach walki, Koryū Bujutsu. Sensei Minoru studiował Tenshin Shōden Katori Shintō Ryū (klasyczną szermierkę japońską), Shindō Musō Ryū (szermierkę kijem jō) i wznowił naukę kendō u jednego z najlepszych ówczesnych ekspertów, Nakayamy Hakudō, który zapoznał go również z Musō Shindō Ryū Iai. Później został wysłany przez senseia Jigorō Kanō na trening do Morihei Ueshiby, twórcy aikidō. Również sam O'Sensei Morihei Ueshiba darzy wielkim szacunkiem, w 1931 roku sensei Minoru Mochizuki powrócił do Shizuoki, gdzie odnowił kontakt z rodziną i otworzył swoje dojo, Budō Yōseikan. Kilka lat później, w 1936 roku, urodził się jego pierwszy syn, Hiroo.

W 1938 roku Sensei Minoru Mochizuki objął ważne stanowisko rządowe i przeniósł się do Mongolii, gdzie objął stanowisko wiceprefekta dystryktu. Po zakończeniu wojny, w 1946 roku, wrócił do Japonii i wkrótce potem wznowił nauczanie w swoim dojo. W 1951 roku był członkiem japońskiej delegacji kulturalnej zaproszonej na wydarzenie UNESCO w Genewie. Z powodu nieszczęśliwego wypadku zmuszony był pozostać w Europie, gdzie udzielał lekcji i pokazów jūdō, aikidō i bujutsu. Jego praca trwała w kolejnych latach, zwłaszcza we Francji, również dzięki temu, że jego syn Hiroo przeprowadził się do tego kraju, gdzie, oprócz ojcowskich sztuk walki, również promował karate, a następnie założył Yōseikan Budō.

Sensei Minoru Mochizuki kontynuował nauczanie w Japonii, gdzie osiągnął najwyższe stopnie w wielu dyscyplinach Budo i Bujutsu, które uprawiał. Nadal podróżował do Europy, mimo że od lat osiemdziesiątych wiek i stan zdrowia ograniczały jego możliwości poruszania się. W 2000 roku przyjął delegację Europejskiego Yōseikan Budō w Shizuoce. W 2001 roku, z powodu złego stanu zdrowia, przeniósł się na stałe do Europy, do syna Hiroo w Aix-en-Provence, gdzie poświęcił się przekazywaniu swoich technik synowi Hiroo i wnukowi Michihito, a także adeptom wysokich stopni Yōseikan Budō International. Latem 2001 roku, przed międzynarodowym zgromadzeniem instruktorów szkoły, przekazał sukcesję jako Soke Yōseikan swojemu synowi Hiroo Mochizuki.

Zrozpaczony swoim stanem zdrowia, starością i sędziwym wiekiem, stopniowo wycofywał się ze świata, aż do śmierci 30 maja 2003 roku.

Stopnie i wtajemniczenia Minoru Mochizuki

W swojej długiej karierze sensei Minoru Mochizuki zdobył wiele nagród w licznych sztukach walki. Oto pełna lista:

Dziesiąty Dan Aikidō, Meijin, stopień Kokusai Budō Inn uznany przez rodzinę Morihei Ueshiba;

Dziewiąty Dan Nihon Jū Jutsu;

Ósmy Dan Jūdō Kokusai Budō Inn;

Siódmy Dan Jūdō Kōdōkan;

Ósmy Dan Hanshi Tenshina Shōden Katori Shintō Ryū;

Siódmy Dan Iaidō, Kyoshi, Zen Nihon Iaidō Renmei;

Piąty Dan Kendō Zen Nihon Kendō Renmei;

Piąty Dan Shindō Musō Ryū Jō Jutsu;

Otrzymał także następujące tradycyjne certyfikaty:

Od Morihei Ueshiba, Menkyo Kaiden i dwa zwoje Okuden „Goshinyo no Te” i „Hiden Ogi no Koto”;

Z Sanjuro Oshima, Soke z Gyokushin Ryū, „Shoden Kirigami Mokuroku”;

Sensei Minoru Mochizuki jako Nauczyciel Budo i Aikido

Sensei Minoru Mochizuki był wielkim mistrzem sztuk walki, wyjątkowym mówcą, świadkiem przejścia od Bujutsu do Budō, dokonanego przez innowatorów Jigorō Kanō i Morihei Ueshibę, a także przeciwnikiem rosnącej korupcji klasycznego Bujutsu i Budō w bardziej komercyjnych wersjach sportowych. Sensei Minoru Mochizuki urodził się w wciąż chłopskiej i średniowiecznej Japonii, w świecie, w którym normą były wiejskie i miejskie domy z papieru, gdzie wciąż nienaruszona przeszłość szła w parze z nową erą, zapoczątkowaną przez „zachodni” postęp, najpierw narzucany, następnie przyjmowany, a ostatecznie stając się nachalnym i korumpującym oraz degradującym cywilizacyjnie i kulturowo. Uważny i utalentowany młody człowiek, był szanowanym i lubianym uczniem o wyjątkowych osobowościach, nauczycielami powszechnie znanymi, takimi jak Jigoro Kano, Morihei Ueshiba i Kyūzō Mifune, a także mniej znanymi, ale nie mniej ważnymi i cenionymi mistrzami, takimi jak Hakudō Nakayama, Sanjuro Oshima, Ichiro Shiina, Toku Sanbo i Takaji Shimitsu.

Od Sensei Jigoro Kanō otrzymał zlecenie opracowania sztuki walki, która, wykorzystując etyczne i edukacyjne podstawy Jūdō, poszerzyłaby swoją technikę o różne aspekty japońskich dyscyplin historycznych, takich jak sztuki walki i różne formy Jū Jutsu. Z tego wysiłku narodziły się Aikidō Yōseikan, Nihon Tai Jutsu i Yōseikan Budō. Trudno zapamiętać taką postać bez popadania w retorykę i unikania bombastycznych określeń i etykietek, takich jak „ostatni samuraj” czy „człowiek z największą liczbą Dan na świecie”. Chcemy tu krótko o nim opowiedzieć, zarówno tak, jak go pamiętamy osobiście, jak i o tym, co słyszeliśmy, o wielu rzeczach, które mi o nim opowiadano. Słowa jego syna, Sensei Hiroo Mochizuki, i innych starszych członków Yoseikan, a nawet osób z innych sztuk walki, które go znały.

Sensei Minoru Mochizuki i Europa

Historyczna rola sensei Minoru Mochizuki dla nas, Europejczyków, jest szczególnie znacząca, gdyż jest On naszą „Bramą do Orientu”. Dzięki niemu i innym mistrzom Budo, których wysłał bezpośrednio lub pośrednio do Europy, europejski Zachód poznał japońskie sztuki walki w całej ich rozciągłości. Co prawda, w judō i niektórych tradycyjnych stylach jujutsu, niektórzy japońscy mistrzowie przybyli już do Europy, ale ich nauczanie nie było ani tak głębokie, ani tak globalne, jak to, co mógł zaoferować sensei Minoru Mochizuki. Dzięki Sensei Minoru Mochizuki francuskie judō doświadczyło ogromnego wzrostu jakościowego i ilościowego, dzięki Sensei Minoru Mochizuki Europa doceniła Aikidō, Kendō, Kobujutsu i Iai (Iaido). Co więcej, Minoru Mochizuki pełnił rolę łącznika dla wielu innych nauczycieli Budo, zarówno bezpośrednio promując ich przybycie do Europy, jak i umożliwiając Europejczykom poznanie ich istnienia i korzystanie z ich nauk. Dzięki Sensei Yōseikan i Minoru jego syn Hiroo Mochizuki przeniósł się do Europy, gdzie wprowadził sztukę Karate i przyczynił się do jego rozwoju, wysyłając licznych mistrzów tam, gdzie było to potrzebne.

To działanie pośrednio zapoczątkowało kolejne przybycia, ponieważ to właśnie Aikikai wysłało Abe, Tadę i Tamurę do Europy, aby rywalizować z Aikidō grupy Yōseikan, a także z Wadō Ryū, Shōtōkai i Shitō Ryū, stale promowanymi w Europie przez Yōseikan Dōjō, do którego JKA wysłało sensejów Kase, Shirai i Enoedę. Dzięki sensei Minoru Mochizuki wzrosło zainteresowanie tradycyjnymi szkołami Bujutsu, a do Europy przybyli sensei Sugino Yoshio, Hatakeyama i Tenshin Shōden Katōri Shintō Ryū. Równocześnie, inni, poszukując odmiennych podejść, zwrócili się do Tokimune Takedy, aby dowiedzieć się czegoś o Daitō Ryū lub Shimitsu dla Shindō Musō Ryū. Co więcej, to dzięki synowi Minoru Sensei, Sensei Hiroo Mochizuki, mistrzowie Karate przybyli do różnych miejsc w Europie, w tym do Murakami.

Patrząc na Minoru Mochizuki, analizując jego spojrzenie i wygląd, można było dostrzec odbicie wizerunku budōka, którzy byli jego wielkimi Mistrzami. Każdy z nas wciąż czuł obecność tych niesamowitych ludzi, których czyny zdają się być częścią legendy. Jego pamięć była świadkiem, jego technika ciągłym przypomnieniem o tych gigantach, ale każdy mógł dostrzec w nim rękę adaptatora, interpretatora i innowatora. Utemperowane strukturalnym podejściem dydaktycznym Kano, nauczanie Minoru Mochizuki Sensei było jasne, obiektywne, eksperymentalne, ukierunkowane na znalezienie sposobów rozwoju. „Nowoczesna” idea Ojca Jūdō uznawała edukację za cel sztuk walki. Jednostki musiały się poznać i promować, aby odrodzić się odnowione w porównaniu z innymi. W związku z tym zasada obiektywności techniki, ustanowiona przez Sensei Jigorō Kanō, dla Sensei Minoru Mochizuki stanowiła precyzyjny imperatyw: tylko jeśli pojedyncza specyfikacja techniczna miała zastosowanie w każdym przypadku i wszędzie, stanowiąc „najlepsze wykorzystanie energii”, mogła wejść do technicznego dziedzictwa szkoły Yōseikan.

Sensei Minoru Mochizuki często podkreślał tę koncepcję: w technice najważniejsza była skuteczność. Każdy, kto wykonywał ją poprawnie, musiał uzyskać takie same efekty. Z ciekawości badał każdą technikę, którą widział, kontrolował jej kryteria i skuteczność, dostosowywał ją do swojego doświadczenia, starając się uczynić ją użyteczną dla wszystkich. Począwszy od „Wielkiej Nauki Kano”, inne wpływy na jego nauczanie pochodziły od Ō'Sensei Morihei Ueshiba, Gyokushin Ryū sensei Oshima, Kendō sensei Nakayama, Katori Shintō Ryū sensei Shiina. Od Morihei Ueshiby i sensei Mifune, Minoru Mochizuki sensei zaczerpnął ideę ruchu okrężnego, podczas gdy późniejsze nauki Gyokushin przeniosły ten sam ruch na przestrzenną, trójwymiarową koncepcję, gdzie centrum akcji unosiło się między dwiema poruszającymi się istotami. Ze sztuki miecza, Minoru Mochizuki Sensei zaczerpnął elegancję, prostotę, bezpośrednie i bezwzględne działanie, które jednocześnie miało być nieuniknione i bezpieczne.

Sensei Minoru Mochizuki z wielkim szacunkiem wypowiadał się o Ō'Sensei Morihei Ueshibie, mówiąc, że jego wizja Wszechświata stworzyła nowy sposób postrzegania Budō, czyniąc je nie tylko drogą jaźni, duszy, ale prawdziwym miejscem wszystkiego. Sensei Minoru Mochizuki stwierdził, że dopiero z dojrzałością zrozumiał głębię wizji Morihei Ueshiby i dodał, że prawdziwe zrozumienie jest czymś trudnym i osobistym, co każdy uczeń, każdy Otagi, musi odnaleźć sam, a to nastąpi dopiero we właściwym czasie. Aikidō Yōseikan zawiera techniki z całej życia i nauczania Sensei Morihei Ueshiby, aby pozwolić uczniom podążać tą samą drogą, uchwycić doświadczenia, które dały Morihei Ueshibie jego wspaniałą wizję Aiki-Budo.

Sensei Mochizuki Minoru opowiedział uczniom tę i wiele innych historii. Wierny tradycyjnemu nauczaniu, uwielbiał przerywać praktykę, opowiadając epizody z życia swoich nauczycieli i ich powiedzenia. Kiedy nadszedł jego czas, po prostu wymamrotał „Dziękuję”! Był osobą wyjątkową, osobą o bogatym i niepowtarzalnym życiu, które uczyniło z niego wzór do naśladowania. Sensei Minoru Mochizuki jest prototypem, wcieleniem i wzorem mistrza sztuk walki. Jego nauczyciele i mentorzy natychmiast wyczuli w nim rzadkie zdolności naturalnego nauczyciela i zawsze je uwzględniali, przygotowując go do tego zadania.

Praca Sensei Minoru Mochizuki zawsze polegała na przekazywaniu i szerzeniu nauk swoich mistrzów, wielkich innowatorów, którzy na przełomie XIX i XX wieku starali się propagować Budō jako formę edukacji, zrozumienia i rozwoju osobistego. Dziś jego dziedzictwo trwa w rękach spadkobierców: syna Hiroo sensei, Alaina Floqueta sensei i Aikibudō, Rolanda Hernaeza i Nihon Tai Jutsu, grupy Seifukai, Budō Yōseikan, Terumi Washizu i Gyokushin Ryū oraz innych. Dzięki nim jego dziedzictwo jest wciąż żywe i użyteczne dla wszystkich uczniów i mistrzów japońskich sztuk walki.

Minoru Mochizuki - Spotkanie z Tadashi Abe

Minoru Mochizuki był dwukrotnie (raz przed wojną i raz po niej) proszony przez Morihei Ueshibę o przejęcie jego sztuki. Oto interesujący fragment z Mochizuki, zwłaszcza w świetle powszechnych twierdzeń praktyków współczesnego aikido, że aikido nie ma nic wspólnego z walką, samoobroną ani podobnymi tematami, a (często) że nigdy nie miało z nimi nic wspólnego:

Niedawno zmarł mężczyzna o imieniu Tadashi Abe. Miałem z nim następujące spotkanie, kiedy odwiedziłem dojo Iwama, aby powitać O'Sensei Ueshibę po moim powrocie do Japonii po zakończeniu wojny. O'Sensei ucieszył się, że wróciłem bezpiecznie i ciepło mnie powitał. Zostałem tam na noc. Tej nocy do pokoju, w którym mieszkałem, przyszedł złowrogo wyglądający mężczyzna z fryzurą mnicha i poprosił o pozwolenie na wejście. Kiedy mu je udzieliłem, wszedł mężczyzna.

„Nazywam się Tadashi Abe. Sensei, czy mogę zadać ci bezpośrednie pytanie?”. Powiedziałem mu, żeby o cokolwiek pytał. Zapytał, czy naprawdę poważnie trenuję aiki jujutsu. W tamtych czasach ta sztuka nie nazywała się jeszcze aikido. Kiedy odpowiedziałem, że tak, powiedział:

„Tak? Naprawdę? Słyszałem o tobie, Sensei, od dawna. Słyszałem, że masz doświadczenie w prawdziwych walkach. Dziwne, że ktoś taki jak ty czuje się usatysfakcjonowany sztuką walki, taką jak Aiki Jujutsu”. Kiedy zapytałem, dlaczego tak uważa, powiedział, że Sensei Ueshiba czy pan Morhiro Saito nie byliby w stanie wytrzymać z nim nawet trzech minut, bo pokonałby ich jednym ciosem.

„Chwalisz się, prawda?”, odpowiedziałem. „Jesteś pewien, że pokonasz Sensei Ueshibę?” – dodałem. Powiedział, że jego zdaniem pokonanie Sensei będzie dla niego łatwe i dodał:

„Chociaż obserwuję Sensei Ueshibę od dawna, nie mam ochoty ćwiczyć takiej sztuki jak Aiki Jujutsu. Jestem pewien, że pokonam go jednym ciosem bokserskim. Słyszałem, że kładziesz nacisk na prawdziwą walkę. Czy to prawda?”

Odpowiedziałem następująco:

„Wielokrotnie brałem udział w bójkach ulicznych, ale nie zaliczałbym ich do kategorii prawdziwej walki. Dobyłem też miecza i szturmowałem obóz wroga”.

Następnie zapytał mnie, czy Aikido rzeczywiście przydaje się w walce. Kiedy odpowiedziałem, że Aikido jest bardzo przydatne nie tylko w walkach, ale także w czasie wojny, stwierdził, że moja odpowiedź go nie przekonała. Zasugerowałem więc, żeby mnie zaatakował i stanąłem tam, mówiąc mu, żeby podszedł, jakkolwiek zechce. Poprosił mnie, żebym przyjął postawę gotowości. Powiedziałem mu:

„Nie mów nic niepotrzebnego. Nie ma mowy, żeby ktoś pokonał wroga, jeśli ten mu powie, co ma robić. Atakuj mnie, jak chcesz!”

Abe wciąż mamrotał: „Sensei, czy naprawdę mogę cię uderzyć? Dziwne… Masz otwarte możliwości…”. Potem przyjął postawę i nagle ruszył prosto do ataku. Uniknąłem ciosu i kopnąłem go nogą. Jęknął i upadł. Zastosowałem technikę reanimacji i masowałem go.

„Jak ktoś taki jak ty, kto mdleje po lekkim kopnięciu, może przetrwać walkę?”

„Sensei, czy w Aikido są też techniki kopnięć?”

„Głupcze! Co masz na myśli zadając takie pytanie? Używamy kopnięć albo czegokolwiek innego. Ja nawet używałem artylerii. Sztuki walki, broń palna i artyleria to wszystko Aikido. Czym według ciebie jest Aikido? Myślisz, że polega tylko na wykręcaniu rąk? To środek walki… akt wojny! Aikido to walka prawdziwymi mieczami. Używamy słowa „aiki”, ponieważ dzięki niemu możemy wyczuć umysł wroga, który nadchodzi do ataku i dzięki temu jesteśmy w stanie natychmiast zareagować. Spójrz na sumo. Po wydaniu komendy („Miatte! Miatte!”) wstają i błyskawicznie rzucają się na siebie. To to samo, co Aiki. Kiedy ktoś nagle staje twarzą w twarz z wrogiem w stanie wolnym od wszelkich myśli i idei i jest w stanie natychmiast sobie z nim poradzić, nazywamy to aiki. W dawnych czasach nazywano to „aiki no jutsu”. Dlatego artyleria, czy cokolwiek innego, staje się aiki. „Czy tak… Chyba rozumiem”. „Jeśli nadal nie rozumiesz, przyjdź do mnie ponownie”. Potem zaczął się mnie bać i kłaniał mi się z daleka. Kiedy pojechałem do Europy, poprosił mnie, żebym zabrał go ze sobą.

„Wspomnienia Minoru Mochizukiego” – na podstawie Aikido Journal

(Artykuł od czasu do czasu może być uzupełniany o nowe ciekawe wspomnienia z Meijin oraz Soke Minoru Mochizukim)